UDHR70

Elimu kwa mkimbizi ni muhimu sana, kwani bila elimu huwezi fanya chochote , iwe ni kwa upande wa ajira au hata ujasiriliamali, unakuwa sawa na mti usiozaa matunda ambao huonekana kutokuwa na faida yoyote. Kauli hiyo ni ya mmoja wa wakimbizi kutoka Jamhuri ya Kidekrasia ya Congo DRC, ambaye aliishi na kusomea kambini nchini Uganda. Akizungumza na mwandishi wetu John Kibego kuhusu haki ya kila mtu kupata elimu bila kujali kabila, rangi au uraia wake kama ilivyoainishwa kwenye Ibara ya 26 ya tamko la haki za binadamu, anasema haijalishi mazingira uliyopo “elimu ni elimu”.

 Bi. Bachelet amesema katika miongo kadhaa tamko hilo limetoka kuwa  makubaliano tu na kuwa nyenzo muhimu  ya viwango ambavyo vimetamalaki katika kila sheria ya kimataifa

Katika uchambuzi wa ibara kwa ibara za tamko la haki za binadamu la Umoja wa Mataifa, hii leo Assumpta Massoi anamulika ibara ya 15 ambayo inagusia haki ya msingi ya mtu kuishi maisha ya staha. Ibara hii inazingatia  ukweli kwamba baadhi ya maeneo licha ya sheria kutambua haki hiyo, bado maisha ya wananchi ni magumu, wakiishi maeneo yasiyo na staha, huduma za kijamii zikiwa ni mashakani. Na wakati mwingine, hata pale ambapo wananchi wamejinasua, wanakumbwa na ubomoaji ambao husababisha watumbukie tena kwenye mkwamo .Je hali inakuwa vipi na Umoja wa Mataifa unasema nini?

Mapumziko na burudani ikiwemo kuwa na muda wenye ukomo wa kufanya kazi na pia kupatiwa likizo yenye malipo ni haki ya kila mtu kwa mujibu wa  Ibara ya 24 ya tamko la haki za binadamu la Umoja wa Mataifa linalotimiza miaka 70 mwezi huu. Lakini je haki hii ya msingi inatekelezwa vipi? Katika makala hii, Mwanasheria Tito Magoti wa kituo cha sheria na haki za binadamu LHRC Tanzania akijadili na Arnold Kayanda anaanza kwa kueleza mantiki ya ibara yenyewe.

Ibara ya 23 ya tamko la haki za binadamu la Umoja wa Mataifa inasema kila mtu ana haki ya kufanya kazi, kuchagua kazi anayoifanya, kufanya kazi katika mazingira salama na ulinzi dhidi ya ukosefu wa ajira. Kipengele cha pili kwenye ibara hiyo kinasema kuwa kila mtu, bila kubaguliwa ana haki ya kulipwa mshahara sawa kwa kazi sawa. Ibara hiyo inakwenda mbali zaidi na kusema kuwa kila mtu ana haki ya ujira unaofaa kwa ajili ya matumizi yake na familia kuwawezesha kuishi kwa utu na nyongeza kwa ajili ya ulinzi wa kijamii.

Mila na desturi za kitamaduni zina mchango mkubwa katika jamii endapo zitaenziwa kwa kuheshimu haki zingine za binadamu. Hata hivyo wakati mwingine jamii hutumia haki za kitamaduni kama kisingizio cha kukandamiza wengine au kubinya haki zingine za binadamu katika jamii.