Makala

Mamilioni ya watu wanaoishi katika mitaa ya mabanda au makazi dunia kote duniani wanakabiliwa na changamoto nyingi ikiwemo miundombinu mibovu, ukosefu wa maji safi na salama n ahata hali mbaya ya Maisha lakini kubwa zaidi kwa mujibu wa shirika la Umoja wa Mataifa la makazi duniani UN-HABITAT ni kutokuwa na mnepo wa kuhimili mabadiliko ya tabianchi. Shirika hilo linasema vimbunga au mafuriko yanapozuka wao huwa wa kwanza kuathirika na hasara yake ni kubwa Zaidi kuliko wengine.

Wakunga na wauguzi huwa msitari wa mbele kwenye shughuli nyingi za kitabibu na hivyo huchangia sehemu muhimu ya huduma za afya.

Lakini licha ya hayo mara nyingi hulaumiwa na umma wakidai wanazembea kuwahudumia sanjari na matarajio.

Kazi zote kawaida huwa na mapungufu ambayo ni vyema yashughulikiwe kwa njia za amani kwa kujadiliana badala ya kulaumiana, ndivyo wanavyosema wakunga nchini Uganda kwenye mkutano wa wadau uliokuwa motomoto ukisaka njia za kuboresha huduma za afya.

Kutana na msichana Regina Honu kutoka Ghana ambaye usemi wa wahenga penye nia pana njia haukumpa kisigo. Alipokuwa na umri wa miaka 12 aliifahamu kompyuta kwa mara ya kwanza na akaipenda sana hasa kupitia mchezo unaoitwa Pacman na akataka kuanzisha wa kwake ,na ndoto yake ya kuwa msichana wa teknolojia ikatimia kwani  leo hii Regina ni mwanzilishi wa shirika lisilo la kiserikali liitwalo “Tech Needs girls” au teknolojia inahitaji wasichana.

Wakati dunia ikiwa katika muongo wa mwisho kuelekea kutimiza malengo ya maendeleo endelevu ya Umoja wa Mataifa yenye ukomo wake mwaka 2030, kuna mwamko mpya kwa nchi wanachama kutimiza malengo hayo ikiwemo lengo namba Tatu la afya kwa wote. 

Katika kufanikisha lengo hilo, wakunga na wauguzi wana mchango mkubwa kwani afya ya uzazi ni moja ya sekta ambazo bado inakabiliwa na changamoto ikiwemo nguvu kazi.  

Nchini Kenya ukuaji wa miji umekuwa na athari kubwa katika matumizi ya maji na usimamizi wa majitaka katika miji mingi, ambayo tayari inakabiliwa na ongezeko la mahitaji ya maji na huduma ya kujisafi, kwa mfano uchafuzi na matumizi kupitiliza.

Kupitia msaada wa Benki ya Dunia, takriban watu 85,000 katika makazi ya mabanda kwenye mji mkuu wa Kenya, Nairobi, sasa wanaweza kupata huduma ya maji na mtandao wa majitaka. Katika Makala hii, Assumpta Massoi amefuatilia mradi ambao umebadilisha maisha ya wakazi katika eneo hilo, ungana naye.

Mwaka wa 2020 ni mwaka wa kutambua mchango wa wauguzi na wakunga katika kufanikisha afya kwa wote. Nchi mbalimbali kwa kutambua mchango wa watu hawa, zimechukua hatua kuwawezesha licha ya kwamba bado idadi ya wauguzi kwa wagonjwa katika nchi nyingi haijafikia viwango vinavyohitajika.

Tanzania ni moja ya nchi ambazo zinaendelea kuweka msistizo katika kuimarisha idadi ya wauguzi kwenye hospitali. Katika Makala hii, Saa Zumo wa radio washirika amevinjari hospitali ya Pangani na haya ni mahojiano yake na mgeni wa leo anaanza kwa kujitambulisha

Wakati dunia ikiadhimisha mwaka wa wakunga na wauguzi kutokana na mchango wa wahudumu  hao wa afya, shirika la afya ulimwenguni, WHO limesema sekta ya afya inahitaji huduma zaidi ya kundi hilo kwa kuwa wana mchango mkubwa katika kufanikisha huduma za afya na hivyo kufikia malengo ya maendeleo endelevu, SDGs, hususan lile namba 4 la afya na ustawi.

Wakati dunia ikiadhimisha mwaka wa wakunga na wauguzi, shirika la afya ulimwenguni limesema nguvu kazi thabiti ya kundi hilo ni muhimu katika kufikia afya kwa wote.

Hatahivyo, WHO imesema mara nyingi wauguzi na wakunga hawathaminiwi na hushindwa kufikia uwezo wao kamili. Mwaka 2020 tunalenga kuhakikisha kwamba wauguzi na wakunga wanafanya kazi katika mazingira ambayo ni salama, wanakoheshimiwa na wafanyakazi wenzao na wanajamii na kwmaba wanafikia huduma ya afya na wanakofanyia kazi wanajumuishwa na wataalam tofauti wa kiafya.

Wakunga na wauguzi ni muhimu sana katika masuala ya uhamasishaji kuhusu masuala ya afya na hatimaye kuimarisha kinga badala ya kuponya.

Nchini Uganda has amafharibi mwa nchi, wauguzi na wakunga wanasifiwa kwa mchango wao katika uelimishaji wa jamii kuhusu afya ambao umesaidia kupunguza milipuko ya magonjwa hususani surua.

Ili kufahamu kwa undani, hii hapa majojiano kati ya John Kibego na Katibu wa masuala ya afya wa almashauri ya wilaya ya Hoima Jackson Mugenyi Mulindamburra amabye pia ni miongoni mwa waliochagiza uanzilishi wa chuo cha wauguzi na wakunga mjini Hoima.

Kupitia mfululizo wa makala za Idhaa ya Kiswahili ya Umoja wa Mataifa ambazo zinaangazia wakunga na wauguzi katika mwaka huu wa 2020 ambao umetambuliwa na Umoja wa Mataifa kama mwaka wa kuwaenzi wauguzi na wakunga, Amir Batenga wa UNFPA Simiyu akitekeleza mradi wa kusaidia kupunguza vifo vya watoto wachanga na wanawake, mkoani Simiyu Tanzania  kupitia makala hii anamweleza Stella Vuzo wa Kituo cha habari cha Umoja wa Mataifa, Dar es Salaam nchini Tanzania namna ambavyo UNFPA imesaidia kuokoa maisha ya akina mama na watoto wachanga kutokana na ushirikiano na wauguzi na wakunga.