Guterres: Ni lazima tuvunje na kubadilisha mifumo inayoruhusu mateso

Katibu Mkuu wa Umoja wa Mataifa Antonio Guterres amekumbusha kwamba mateso yanawakilisha "ukiukwaji mkubwa wa haki za binadamu" ambao unaendelea kutumika katika nchi nyingi, hata kule ambako mateso yanatambulika kama uhalifu.

"Mateso yanatushushia hadhi sote na yanashusha hadhi ya kila kitu yanachogusa, ikiwa ni pamoja na watesaji na mifumo na mataifa yanapotokea," Katibu Mkuu Guterres ameyasema haya leo Jumatatu katika kuadhimisha Siku ya Kuunga mkono watu ambao wameteswa na uhalifu huu, siku ambayo huadhimishwa kila mwaka tarehe 26 mwezi Juni.   

Katika ujumbe wake, António Guterres amekumbushia kwamba hatuwezi kuruhusu uhalifu unaofanywa na watesaji "uende bila kuadhibiwa" na ameonesha haja ya "kuvunja na kubadilisha mifumo" inayoruhusu mateso. 

Alifafanua mateso kuwa ni kitendo cha kimwili au kisaikolojia ambacho kinawakilisha "ukiukwaji mkubwa wa haki za binadamu" na kwamba, licha ya kupigwa marufuku na sheria za kimataifa, amethibitisha kuwa yanaendelea kutumika katika mataifa mengi, hata katika yale ambapo mateso yanaainishwa kama uhalifu. 

Mkuu huyo wa Umoja wa Mataifa amesisitiza haja ya kuwawezesha waathiriwa, walionusurika na familia zao, kuwasaidia kupata haki, na kupongeza kazi ya Mfuko wa Hiari wa Umoja wa Mataifa kwa Waathirika wa Mateso, akisihi uendelee. 

Baraza Kuu la Umoja wa Mataifa liliunda Mfuko huo mwaka 1981 ili kuwasaidia waathiriwa wa mateso na familia zao kujenga upya maisha yao na kutafuta suluhu kwa ukiukaji wa haki za binadamu. 

Kutovumilia kwa vitendo vya utesaji vinavyofanywa na vikosi vyenye silaha 

Kwa upande wao, timu ya wataalamu wa mifumo ya Umoja wa Mataifa dhidi ya mateso pia wametoa wito kwa Mataifa kupiga marufuku tabia hii na kuangazia matumizi yake ya mara kwa mara katika migogoro mingi ya silaha. 

"Nchi lazima zifuate kanuni ya kutostahimili matendo haya wakati wa kuchunguza na kushtaki vitendo vya utesaji vinavyofanywa na wanajeshi wao, na vikosi vilivyo chini ya udhibiti wao mzuri," amesema Mwenyekiti wa Kamati dhidi ya Mateso. "Hatua ya kwanza Muhimu katika suala hili ni uhalifu wa wazi wa utesaji katika ngazi ya kitaifa", amebainisha Claude Heller. 

Wataalamu hao wameeleza kuwa nchi zilizoidhinisha Itifaki ya Hiari ya Mkataba dhidi ya Mateso zinalazimika kuanzisha Mbinu za Kitaifa za Kuzuia, ambazo mamlaka yake ni pamoja na kutembelea maeneo yaliyonyimwa uhuru. 

Katika nchi ambazo hazijaidhinisha mkataba huu wa kimataifa na hazina Taratibu hizi, zilionyesha kuwa taasisi za kitaifa zinazojitolea kwa haki za binadamu au mashirika mengine ya ufuatiliaji zinaweza kuchukua jukumu hili. 

Mtaalamu Maalum wa Umoja wa Mataifa anayeshughulika na masuala ya mateso, Alice Jill Edwards, amesisitiza kwamba vita na migogoro ya wenyewe kwa wenyewe inaweza kutumika kama kisingizio cha watesaji kutenda bila kuadhibiwa kabisa. 

"Askari wanalazimika kutotii amri za utesaji au unyanyasaji mwingine na Mataifa lazima yatunge sheria zinazowalinda dhidi ya mateso kwa kufanya hivi. Kila mtu lazima asimame dhidi ya watesaji na wale wanaowaunga mkono," amesema.