MAHOJIANO: Mtaalamu huru wa UN anaonya juu ya athari za kumuhamishia Assange Marekani
Julian Assange akizungumza na vyombo vya habari mjini London Uingereza (Kutoka Maktaba)
MAHOJIANO: Mtaalamu huru wa UN anaonya juu ya athari za kumuhamishia Assange Marekani
Haki za binadamu
Kabla ya kusikilizwa kwa kesi iliyopangwa ya Julian Assange nchini Uingereza, ambako kuna uwezekano mkubwa atarejeshwa Marekani kwa lazima, mtaalam huru wa Umoja wa Mataifa ameelezea wasiwasi wake kuhusu uwezekano wa ukiukwaji mkubwa wa haki za binadamu dhidi ya mwanzilishi huyo wa WikiLeaks, akionya zaidi kwamba kuanathari za kesi hiyo zinaweza kuathiri kwa kiasi kikubwa uandishi wa habari duniani na uhuru wa kujieleza.
Alice Gilles Edwards, Maalum huru* kuhusu mateso na unyanyasaji mwingine wa kikatili, wa kinyama au udhalilishaji au adhabu, ametoa wito kwa mamlaka ya Uingereza "kusimamisha uhamisho wowote unaowezekana kwa hofu kwamba afya ya Assange inaweza kuathirika kwa njia isiyoweza kurekebishwa".
Katika mahojiano maalum na UN News, Edwards ameelezea wasiwasi wake kuhusu afya ya akili na kimwili ya Bwana Assange, akisema "ulimwengu unalitazama suala hili kwa karibu", ikiwa ni pamoja na athari zinazoweza kujitokeza kwa uhuru wa kujieleza ulimwenguni.
Rufaa ya mwisho ya kesi hiyo inastahili kuwasilishwa baada ya mabishano ya muda mrefu ya kisheria kuhusu kufukuzwa kwa Assange mbele ya Mahakama Kuu ya London kati ya Februari 20-21.
Assange anakabiliwa na mashtaka 18 ya uhalifu nchini Marekani kwa kuhusika kwake katika kupata na kufichua nyaraka za siri za ulinzi wa taifa kinyume cha sheria, ikiwa ni pamoja na ushahidi wa madai ya uhalifu wa kivita.
Amekuwa kizuizini nchini Uingereza tangu mwaka 2019, ambapo kwa sasa yuko katika gereza la Belmarsh.
Ifuatayo ni nakala ya mahojiano na Alice Gilles Edwards, Mtaalam huru maalum kuhusu mateso na ukatili au adhabu nyingine za kikatili, za kinyama au za kudhalilisha.
Alice Jill Edwards mwakilishi maalum wa UN kuhusu utesaji akizungumza na UN News
UN News: Kwa nini una wasiwasi kuhusu uwezekano wa Julian Assange kufukuzwa kutoka Uingereza hadi Marekani? Je, ni hoja gani kuu za kisheria na haki za binadamu dhidi ya uamuzi huo?
Alice Gilles Edwards: Kesi ya Julian Assange imekuwa sakata ya kisheria ya muda mrefu nchini Uingereza, iliyochukua miaka kadhaa. Jukumu langu kama Mtaalam Maalum wa Umoja wa Mataifa ni kusema ninapochukua mtazamo unaofaa, kwa mfano, kwamba mtu anaweza kutumwa mahali ambako anakabiliwa na hatari ya kuteswa au kutendewa kinyama au kudhalilishwa.
Uingereza ni sehemu ya Mkataba wa Umoja wa Mataifa dhidi ya mateso, pamoja na Mkataba wa Ulaya wa Haki za Kibinadamu, ambayo yote ina kifungu sawa, Kifungu cha 3, ambacho kinakataza mataifa kupeleka watu mahali ambapo wangekabiliwa na unyanyasaji huo.
Katika kesi ya Assange, kulingana na nyenzo nilizopewa na kile ambacho pia kimerekodiwa na mahakama, kuna sababu tatu zinazonifanya niwe na wasiwasi hasa katika hatua hii kuhusu uwezo wa Uingereza kutimiza wajibu wake chini ya Kifungu cha 3.
Sababu ya kwanza ni kwamba Assange - ambayo imeandikwa vizuri na pia kukubaliwa na mahakama, na sababu ya urejeshwaji wake kusimamishwa hadi leo anaumwa ugonjwa wasonona. Uhamisho wowote kwenda Merika unaweza kuzidisha hali yake ya kiafya, kuwa mbaya na kuna hatari kubwa ya kujiua.
Sababu ya pili ni kwamba Assange anakabiliwa na kuwekwa kizuizini kabla ya kesi nchini Marekani akisubiri kesi yake na wakati wa kesi yake. Ikiwa atapatikana na hatia, bila shaka, pia angeadhibiwa kwa kifungo. Marekani ina historia ndefu ya kutumia hali ya kutengwa na kifungo cha upweke, ambayo ni kuwaweka watu katika vyumba vyao binafsi bila mwingiliano na wengine kila siku.
Sheria za Nelson Mandela, ambazo zina kanuni za kiwango cha chini za kawaida za kuwatendea wafungwa, zinasema kuwa kukaa peke yako au kifungo cha upweke kwa siku 15 ni sawa na mateso. Kwa hivyo, kuna uwezekano mkubwa kwamba aina yoyote ya kutengwa na kufungwa kwa upweke, haswa kufungiwa kwa upweke kwa muda mrefu, itakuwa na athari zisizoweza kurekebishwa kwa afya ya Assange, na hata afya yake ya mwili.
Sababu ya tatu ninaamini kwamba uhamisho huu huenda ukakinzana na ulinzi uliotolewa katika Kifungu cha 3 ni kwamba Assange anakabiliwa na kifungo cha miaka 175 gerezani. Alishtakiwa kwa kufichua siri za kidiplomasia na nyingine za faragha, ikiwa ni pamoja na ushahidi wa madai ya uhalifu wa kivita. Sasa anakabiliwa na kifungo cha miaka 175 jela.
Wakati Assange ana miaka 53, hiyo ni zaidi ya mara tatu ya umri wake wa sasa, ambayo ni mara mbili na nusu ya kifungo cha maisha cha kawaida. Katika nchi nyingine, bila shaka, kifungo cha maisha kinaamuliwa na sheria. Nchini Australia, kwa mfano, adhabu ni hadi miaka 30 jela na hadi miaka 10.
Mahakama ya Ulaya ya Haki za Kibinadamu ilikubali kwamba adhabu zisizo na uwiano ambapo kifungo cha miaka 175 cha Assange kinachukuliwa na kuainishwa kama adhabu ya unyanyasaji wa kupindukia chini ya sheria za kimataifa.
UN News: Kama mtu unayefuatilia matukio ya kesi ya Assange, unaweza kutuambia ikiwa hali yake ya sasa inalingana na yale ya mikataba ya kimataifa, ninamaanisha jinsi ya kukabiliana naye na kumweka kizuizini sasa?
Alice Jill Edwards: Siwezi kujibu hili. Mtangulizi wangu alimtembelea Assange katika gereza la Belmarsh lenye ulinzi mkali. Sijafanya hivyo, na imepita miaka kadhaa tangu afisa kama huyo wa Umoja wa Mataifa kufanya ziara hiyo.
UN News: Nini ujumbe wako kwa mamlaka ya Uingereza, na umepokea maoni yoyote kutoka kwao? Je, kuna maoni yoyote kuhusu maombi yako?
Alice Jill Edwards: Ombi langu kwa Uingereza ni kwa mahakama, huu ni mchakato unaopitia mahakama. Lakini hatimaye, ni juu ya Waziri wa mambo ya nje kuamua ikiwa uhamisho huo utafanyika endapo mahakama inaruhusu. Ombi langu ni kutafuta aina fulani ya suluhisho kwa kesi ya Assange. Hii ni rufaa yake ya mwisho ya ndani ya nchi hiyo.
Huu ndio mwisho wa rufaa anazoweza kuwasilisha. Ni muhimu sana kwamba suala hili kuzingatiwa kwa uangalifu sana kwa sababu ya matokeo mabaya sana kwa Assange, afya yake na ustawi wake. Hayo ni maombi yangu kwa mamlaka ya Uingereza.
Julian Assange anashikiwa katika magereza ya Belmarsh mjini London Uingereza
UN News: Je, unafikiri kufukuzwa kwa Assange kunaweza kuweka historia ya hatari kwa uhuru wa vyombo vya habari duniani kote au kwa watoa taarifa na masuala ya waandishi wa habari?
Alice Jill Edwards: Nadhani nchi zinapaswa kuwa na uwezo wa kushughulikia kidiplomasia na kufanya mawasiliano ya siri kati yao. Hakika, amani na usalama wetu wa kimataifa unategemea kiwango hicho cha usalama. Lakini haki za binadamu pia zinatuhitaji kuwa wazi wakati unyanyasaji au uhalifu wa kivita umetokea, kama inavyodaiwa kuhusiana na baadhi ya nyaraka na taarifa ambazo zimechapishwa.
Kila sheria, iwe sheria ya uhaini au sheria ya usalama wa taifa, lazima ijumuishe ulinzi wa mtoa taarifa au utetezi wa mtoa taarifa.
Kwa wakati huu, sivyo ilivyo Marekani, kama ninavyoelewa. Sheria inayotumika haijasahihishwa ili kuakisi viwango vya haki za binadamu vya karne ya ishirini na moja, na hili ni tatizo kubwa kwa watu wengine walio katika hali kama hiyo ya Assange, ambao wanaweza kutaka kufichua habari kuhusu shughuli zinazofanywa na serikali zao au zinazodaiwa kufanywa nje na serikali zao.
Kwa hakika, mfumo mzima wa kimataifa unafanya kazi kwa msingi wa uwezo wetu wa kueleza mawazo yetu, kuzungumza kwa uhuru, na kufichua na kuwajibisha dhuluma zinazoweza kufanywa na serikali. Na kisha, bila shaka, uwajibikaji lazima kuwepo. Kwa hivyo, ulimwengu unaangalia suala hili kwa karibu. Ningependa kuona Marekani na Uingereza zikifikia suluhu ambayo haihitaji Assange afurushwe kwenda Marekani kutokana na hali yake ya kiafya.
=========================
**Wawakilishi maalum na wataalam huru huteuliwa na Baraza la Haki za Kibinadamu huko Geneva, chombo cha serikali mbalimbali kinachohusika na kukuza na kulinda haki za binadamu duniani kote. Wawakilishi maalum na wataalam huru wamepewa mamlaka ya kuchunguza hali ya haki za binadamu na kuripoti kwa Baraza la Haki za Kibinadamu. Ikumbukwe kwamba nafasi hii ni ya kujitolea, kwani wataalam kama hao hawachukuliwi kama wafanyikazi wa Umoja wa Mataifa na hawalipwi kwa kazi zao.