Sasa haki ya mazingira safi, yenye afya na endelevu ni haki ya binadamu, lasema Baraza Kuu la UN
Wapanda miliwa wawili wakiwa kwenye milima ya Chile
Sasa haki ya mazingira safi, yenye afya na endelevu ni haki ya binadamu, lasema Baraza Kuu la UN
Haki za binadamu
Huku kukiwa na kura 161 za ndio, na nchi nane hazikupiga kura, Baraza Kuu la Umoja wa Mataifa limepitisha hii leo azimio la kutambua upatikanaji wa mazingira safi, yenye afya na endelevu kama haki ya binadamu kwa wote.
Azimio hilo ambalo lilizingatia azimio kama hilo lililopitishwa mwaka jana 2021 na Baraza la Haki za Kibinadamu, linatoa wito kwa Mataifa, mashirika ya kimataifa, na makampuni ya biashara kuongeza juhudi za kuhakikisha kuna mazingira yenye afya kwa wote.
Katibu Mkuu wa Umoja wa Mataifa, António Guterres, amekaribisha kupitishwa kwa 'azimio hilo la kihistoria' na kusema maendeleo hayo muhimu yanadhihirisha kuwa nchi wanachama zinaweza kuja pamoja katika mapambano ya pamoja dhidi ya mzozo wa sayari katika maeneo matatu ya mabadiliko ya tabianchi, upotevu wa bayoanuwai na uchafuzi wa mazingira.
“Azimio hilo litasaidia kupunguza dhuluma za mazingira, kuziba pengo la ulinzi na kuwawezesha watu, hasa wale walio katika mazingira hatarishi, wakiwemo watetezi wa haki za binadamu wa mazingira, watoto, vijana, wanawake na watu wa asili,” alisema katika taarifa yake iliyotolewa na Ofisi ya Msemaji wake.
Aliongeza kuwa azimio hilo pia litasaidia Mataifa kuharakisha utekelezaji wa majukumu na ahadi zao za mazingira na haki za binadamu. “Jumuiya ya kimataifa imetoa utambuzi wa ulimwengu kwa haki hii na kutuleta karibu na kuifanya kuwa ukweli kwa wote”.
Guterres alisisitiza kwamba hata hivyo, kupitishwa kwa azimio hilo 'ni mwanzo tu' na akahimiza mataifa kufanya haki hii mpya inayotambuliwa 'kuwa ukweli kwa kila mtu, kila mahali'.
Azimio kwa sayari nzima
Maandishi hayo, yaliyowasilishwa awali na nchi za Costa Rica, Maldives, Morocco, Slovenia na Uswisi mwezi Juni mwaka jana 2021, na sasa yakiungwa mkono na zaidi ya nchi 100, yanabainisha kuwa haki ya mazingira yenye afya inahusiana na sheria zilizopo za kimataifa na inathibitisha kwamba utangazaji wake unahitajika. utekelezaji kamili wa mikataba ya kimataifa ya mazingira.
Pia inatambua kwamba athari za mabadiliko ya tabianchi, usimamizi na matumizi yasiyo endelevu ya maliasili, uchafuzi wa hewa, ardhi na maji, usimamizi usiofaa wa kemikali na taka, na upotevu unaosababishwa na viumbe hai huingilia kati watu kufurahia haki hii na kwamba uharibifu wa mazingira una athari mbaya, za moja kwa moja na zisizo za moja kwa moja, kwa kufaidika kwa haki zote za binadamu.
Kulingana na Mwandishi Maalumu wa Umoja wa Mataifa kuhusu Haki za Kibinadamu na Mazingira, David Boyd, uamuzi wa Baraza Kuu utabadili hali halisi ya sheria za kimataifa za haki za binadamu.
"Serikali zimetoa ahadi za kusafisha mazingira na kushughulikia dharura ya mabadiliko ya tabianchi kwa miongo kadhaa lakini kuwa na haki ya mazingira yenye afya kunabadilisha mtazamo wa watu kutoka 'kuomba-omba' hadi kudai serikali kuchukua hatua", hivi karibuni aliambia Idhaa ya Umoja wa Mataifa
Ushindi uliochukua miongo mitano katika maamuzi
Mnamo mwaka 1972, Mkutano wa Umoja wa Mataifa wa Mazingira huko Stockholm, ambao ulimalizika kwa tamko lake la kihistoria, ulikuwa wa kwanza kuweka maswala ya mazingira mbele ya wasiwasi wa kimataifa na kuashiria kuanza kwa mazungumzo kati ya nchi zilizoendelea kiviwanda na zinazoendelea kwenye uhusiano huo. kati ya ukuaji wa uchumi, uchafuzi wa hewa, maji na bahari, na ustawi wa watu duniani kote.
Nchi Wanachama wa Umoja wa Mataifa wakati huo, zilitangaza kwamba watu wana haki ya kimsingi ya "mazingira ya ubora ambayo yanaruhusu maisha ya utu na ustawi," ikitoa wito wa kuchukuliwa hatua madhubuti na kutambuliwa kwa haki hii.
Mwezi Oktoba mwaka jana 2021, baada ya miongo kadhaa ya kazi ya mataifa yaliyo mstari wa mbele kwenye mapambano ya mabadiliko ya tabianchi, kama vile visiwa vya Maldives, pamoja na mashirika zaidi ya 1,000 ya kiraia, Baraza la Haki za Kibinadamu hatimaye lilitambua haki hii na kutaka Baraza Kuu la Umoja wa Mataifa lifanye hivyo kuitambua haki hii.
"Kutoka kwa Azimio la Stockholm la 1972, haki imejumuishwa katika katiba, sheria za kitaifa na makubaliano ya kikanda. Uamuzi wa leo unainua haki ya pale inapostahili: kutambuliwa kwa wote”, mkuu wa Umoja wa Mataifa wa Mazingira, Inger Andersen, alieleza katika taarifa iliyochapishwa hii leo.
Utambuzi wa haki ya mazingira yenye afya na mashirika haya ya Umoja wa Mataifa, ingawa haulazimiki kisheria ikimaanisha kuwa nchi hazina wajibu wa kisheria kufuata unatarajiwa kuwa kichocheo cha kuchukua hatua na kuwapa watu wa kawaida uwezo wa kuwajibika kwa serikali zao.
“Kwa hiyo, kutambuliwa kwa haki hii ni ushindi ambao tunapaswa kuushangilia. Shukrani zangu kwa Nchi Wanachama na kwa maelfu ya mashirika ya kiraia na makundi ya watu wa kiasili, na makumi ya maelfu ya vijana ambao walitetea haki hii bila kuchoka. Lakini sasa lazima tujenge juu ya ushindi huu na kutekeleza haki”, Andersen aliongeza.
Jamii ya watu wa asili wanalinda msitu kama huu.
Hatua ya haraka inahitajika
Katika taarifa yake, Kamishna Mkuu wa Umoja wa Mataifa wa Haki za Kibinadamu Michelle Bachelet alipongeza uamuzi wa Baraza Kuu la Umoja wa Mataifa na kurejea maneno ya Katibu Mkuu akitaka hatua za haraka zitekelezwe.
"Leo ni wakati wa kihistoria, lakini kuthibitisha tu haki yetu ya mazingira yenye afya haitoshi. Azimio la Baraza Kuu liko wazi kabisa: Mataifa lazima yatekeleze ahadi zao za kimataifa na kuongeza juhudi zao kulitimiza. Sote tutapata athari mbaya zaidi kutokana na machafuko ya mazingira, ikiwa hatutafanya kazi kwa pamoja ili kuyaepusha sasa,” alisema.
Bachelet alieleza kuwa hatua za kimazingira kulingana na wajibu wa haki za binadamu hutoa miongozo muhimu ya ulinzi kwa sera za kiuchumi na miundo ya biashara.
"Inasisitiza msingi wa majukumu ya kisheria ya kuchukua hatua, badala ya sera ya hiari. Pia ni bora zaidi, halali na endelevu”, aliongeza Bachelet.
Wanaharakati vijana wa mazingira wakiwa kwenye maandamano huko Glasgow, Scotland Ijumaa 05 Novemba 2021 wakati wa COP26
Jibu la mgogoro mara tatu
Kama ilivyoelezwa na Katibu Mkuu wa Umoja wa Mataifa, haki mpya inayotambuliwa itakuwa muhimu katika kukabiliana na mzozo unayoikabili sayari kwa mara tatu.
Hii inarejelea matishio makuu matatu ya kimazingira yanayohusiana ambayo wanadamu wanakabiliwa kwa sasa: mabadiliko ya tabianchi, uchafuzi wa mazingira na upotevu wa viumbe hai, yote yaliyotajwa katika maandishi ya azimio hilo.
Kila moja ya maswala haya yana sababu na athari zake na yanahitaji kutatuliwa ikiwa tunataka kuwa na mustakabali mzuri Duniani.
Matokeo ya mabadiliko ya tabianchi yanazidi kudhihirika, kupitia kuongezeka kwa nguvu na ukali wa ukame, uhaba wa maji, moto wa nyikani, kupanda kwa kina cha bahari, mafuriko, kuyeyuka kwa barafu, dhoruba za maafa na kupungua kwa viumbe hai.
Wakati huo huo, kwa mujibu wa Shirika la Umoja wa Mataifa la Afya Ulimwenguni WHO, uchafuzi wa hewa ndio chanzo kikubwa cha magonjwa na vifo vya mapema duniani, huku zaidi ya watu milioni saba wakifariki dunia mapema kila mwaka kutokana na uchafuzi wa mazingira.
Hatimaye, kupungua au kutoweka kwa anuwai ya kibayolojia - ambayo inajumuisha wanyama, mimea na mazingira - huathiri usambazaji wa chakula, upatikanaji wa maji safi na maisha kama tunavyojua.