COP26 inafunga kwa makubaliano ya ‘maelewano’ lakini haitoshi, asema Mkuu wa Umoja wa Mataifa
Wapatanishi wakiashiria kufungwa kwa mkutano wa Umoja wa Mataifa kuhusu mabadiliko ya tabianchi, COP26, uliofunguliwa huko Glasgow, Scotland, tarehe 31 Oktoba. Mkutano huo ulitafuta ahadi mpya za kimataifa za kukabiliana na mabadiliko ya tabianchi.
COP26 inafunga kwa makubaliano ya ‘maelewano’ lakini haitoshi, asema Mkuu wa Umoja wa Mataifa
Tabianchi na mazingira
Baada ya kongeza siku moja ya mazungumzo ya mabadiliko ya tabianchi ya COP26, karibu nchi 200 huko Glasgow, Scotland, zimepitisha hati ya matokeo hii leo hati ambayo Katibu Mkuu wa Umoja wa Mataifa, amesema inaangazia masilahi ya pamoja, kinzani, na hali ya dhamira ya kisiasa ulimwenguni leo.
“Ni hatua muhimu lakini haitoshi. Ni lazima tuharakishe kukabiliana na mabadiliko ya tabianchi ili kuweka hai lengo la kupunguza ongezeko la joto duniani hadi nyuzi joto 1.5 katika kipimo cha selsiyasi ”, amesema António Guterres katika taarifa ya video iliyotolewa mwishoni mwa mkutano huo wa wiki mbili.
Mkuu huyo wa Umoja wa Mataifa aliongeza kuwa ni wakati wa kwenda "katika hali ya dharura", kuondoa ruzuku za makaa ya mawe, kuweka bei ya kaboni, kulinda jamii zilizo hatarini, na kutoa ahadi ya dola bilioni 100 ya ufadhili wa mabadiliko ya tabianchi.
“Hatukufikia malengo haya katika mkutano huu. Lakini tuna baadhi ya bloku za kujenza kwa ajili ya maendeleo,” alisema.
Guterres pia alikuwa na ujumbe kwa vijana, jamii za kiasili, viongozi wa wanawake, na wale wote wanaoongoza katika kukabiliana na mabadiliko ya tabianchi.
“Najua mmekata tamaa. Lakini njia ya maendeleo sio mstari ulionyooka kila wakati. Wakati mwingine kuna mzunguko. Wakati mwingine kuna mitaro. Lakini najua tunaweza kufika huko. Tuko kwenye mapambano ya maisha yetu, na pambano hili lazima tushinde. Usikate tamaa. Usirudi nyuma kamwe. Endelea kusonga mbele”.
Waandamanaji mje ya eneo kunakofanyika mkutano wa mabadiliko ya tabianchi
Hati hiyo inasema nini kwakifupi?
Hati ya matokeo, kama ilivyo kwa matokeo ya mikutano hii ya Umoja wa Mataifa inavyojulikana, inatoa wito kwa nchi 197 kuripoti maendeleo yao kuelekea matarajio zaidi ya kukabiliana na mabadiliko ya tabianchi mwaka ujao, katika COP27, inayotarajiwa kufanyika nchini Misri.
Marekebisho ya dakika za mwisho yaliyoletwa na Uchina na India yameweka lugha laini yalisambazwa mapema katika rasimu ya maandishi kuhusu "kuondolewa kwa nishati ya makaa ya mawe isiyokwisha na ruzuku isiyofaa kwa nishati ya mafutaya kisukuku ". Kama ilivyopitishwa siku ya Jumamosi, maandishi yanataja "kupunguza" matumizi ya makaa ya mawe.
Mkataba huo pia unaomba tarehe madhubuti zaidi kwa serikali kuongeza mipango yao ya kupunguza uzalishaji.
Kuhusu suala la ufadhili wa fedha kutoka nchi zilizoendelea katika kuunga mkono hatua za kukabiliana na mabadiliko ya tabianchi katika nchi zinazoendelea, andiko hilo linasisitiza haja ya kuhamasisha ufadhili wa mabadiliko ya tabianchi “kutoka vyanzo vyote ili kufikia kiwango kinachohitajika kufikia malengo ya Mkataba wa Paris, ikiwa ni pamoja na kuongeza kwa kiasi kikubwa msaada kwa nchi wanachama zinazoendelea, zaidi ya dola bilioni 100 kwa mwaka”.
'Matokeo mabaya zaidi'
Hapo awali wakati wa kikao cha mwisho cha kuhesabu hisa, nchi nyingi zililalamika kwamba kifurushi cha maamuzi yaliyokubaliwa hakitoshi. Wengine waliiita 'inakatisha tamaa', lakini kwa ujumla, walitambua kuwa ilikuwa na usawa kwa kile ambacho nchi zinaweza kukubaliana kwa wakati huu kwa wakati na kutokana na tofauti zao.
Nchi kama Nigeria, Palau, Ufilipino, Chile na Uturuki zote zilisema kwamba ingawa kuna dosari, lakini ziliunga mkono maandishi hayo kwa upana.
"Ni hatua imeongezeka mbele lakini haiendani na maendeleo yanayohitajika. Itakuwa tumechelewa sana kwa Maldives. Mkataba huu hauleti matumaini mioyoni mwetu, "mpatanishi mkuu wa Maldives alisema katika hotuba ya uchungu.
Mjumbe wa mabadiliko ya tabianchi wa Marekani John Kerry alisema maandishi hayo "ni kauli yenye nguvu" na kuwahakikishia wajumbe kwamba nchi yake itashiriki kwa njia ya kujenga katika mazungumzo juu ya hasara na uharibifu na kukabiliana na hali, masuala mawili magumu zaidi kwa nchi kukubaliana.
"Nakala inawakilisha matokeo 'mabaya zaidi'," alihitimisha mpatanishi mkuu kutoka New Zealand.
Waandamanaji nje ya eneo la mkutano wa COP26
Mafanikio mengine muhimu ya COP26
Zaidi ya mazungumzo ya kisiasa na Mkutano wa Viongozi, COP26 ilileta pamoja washiriki wapatao 50,000 mtandaoni na ana kwa ana kushiriki mawazo bunifu, suluhu, kuhudhuria matukio ya kitamaduni na kujenga ushirikiano na miungano.
Mkutano huo ulisikia matangazo mengi yenye kutia moyo. Mojawapo kubwa zaidi ni kwamba viongozi kutoka zaidi ya nchi 120, zinazowakilisha takriban asilimia 90 ya misitu duniani, waliahidi kusitisha na kubadili ukataji miti ifikapo mwaka 2030.
Pia kulikuwa na ahadi ya methane, iliyoongozwa na Marekani na Umoja wa Ulaya, ambapo zaidi ya nchi 100 zilikubali kupunguza utoaji wa gesi hii chafu ifikapo mwaka 2030.
Wakati huo huo, zaidi ya nchi 40 - ikiwa ni pamoja na watumiaji wakuu wa makaa ya mawe kama vile Poland, Vietnam na Chile - zilikubali kuhama kutoka kwa makaa ya mawe, mojawapo ya jenereta kubwa zaidi zinazozalisha CO2.
Sekta binafsi pia ilionyesha ushirikiano mkubwa na karibu makampuni 500 ya huduma za kifedha duniani ambayo yalikubali kuoanisha dola trilioni130, hii ikiwa ni takriban asilimia 40 ya mali ya kifedha duniani na malengo yaliyowekwa katika Mkataba wa Paris, ikiwa ni pamoja na kupunguza ongezeko la joto duniani hadi nyuzi 1.5 katika kipimo cha selsiyasi.
Pia, katika kuwashangaza wengi, Marekani na China ziliahidi kuimarisha ushirikiano wa mabadiliko ya tabianchi katika muongo mmoja ujao. Katika tamko la pamoja walisema wamekubaliana kuchukua hatua katika masuala mbalimbali, ikiwa ni pamoja na utoaji wa gesi ya methane, na kuhamia katika nishati safi na kuahidi kuhakikisha lengo 1.5 katika kipimo cha selsiyasi linakuwa hai.
Kuhusu usafiri usioaribu mazingira, zaidi ya serikali 100 za kitaifa, miji, majimbo na biashara kuu zilitia saini Azimio la Glasgow juu ya Magari yasiyotoa hewa chafuzi na Vans ili kukomesha uuzaji wa injini zinazoharibu mazingira ifikapo mwaka 2035 katika soko kuu mnamo 2040 ulimwenguni. Takriban mataifa 13 pia yalijitolea kukomesha uuzaji wa magari ya kubebea mizigo yanayoendeshwa na mafuta ifikapo 2040.
Ahadi nyingine nyingi ‘ndogo’ lakini zenye msukumo sawa zilitolewa katika muda wa wiki mbili zilizopita, ikiwa ni pamoja na nchi moja kati ya 11 zilizounda Muungano wa Beyond Oil and Gas Alliance (BOGA). Ireland, Ufaransa, Denmark na Costa Rica miongoni mwa zingine, pamoja na baadhi ya serikali ndogo, zilizindua muungano huu wa kwanza wa aina yake ili kuweka tarehe ya mwisho ya uchunguzi na uchimbaji wa kitaifa wa mafuta na gesi.
Tumefikaje hapa?
Ili kuiweka rahisi, COP26 ilikuwa mkutano muhimu zaidi unaohusiana na mabadiliko ya tabianchi kwenye sayari.
Mnamo mwaka wa 1992, Umoja wa Mataifa uliandaa tukio kubwa huko Rio de Janeiro lililoitwa Mkutano wa Dunia, ambapo Mkataba wa Umoja wa Mataifa wa Mabadiliko ya Tabianchi (UNFCCC) ulipitishwa.
Katika mkataba huu, mataifa yalikubaliana "kuimarisha viwango vya gesi chafuzi katika angahewa" ili kuzuia uingiliaji hatari wa shughuli za binadamu kwenye mfumo wa hali ya hewa. Leo, mkataba huo una watia saini 197.
Tangu mwaka 1994, wakati mkataba huo ulipoanza kutekelezwa, kila mwaka Umoja wa Mataifa umekuwa ukiwaleta pamoja karibu kila nchi duniani kwa ajili ya mikutano ya kimataifa ya mabadiliko ya tabianchi au “COPs”, ambayo inasimamia ‘Mkutano wa nchi wanachama’.
Mwaka huu ulipaswa kuwa mkutano wa 27 wa kilele wa kila mwaka, lakini kutokana na COVID-19, tumerudi nyuma mwaka mmoja kwa sababu ya kuahirishwa kwa mwaka jana kwa hivyo, COP26.
Kuna zaidi ya serikali 190 zinajaribu kujitolea kwenye makubaliano ya mabadiliko ya tabianchi.